Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών

Η ελληνική θεατρική τέχνη και ειδικότερα ο χώρος της υποκριτικής, εκτός από σημάδι πολιτισμού και δείκτης του πνευματικού επιπέδου, μπορεί να χαρακτηριστεί και από τη συνδικαλιστική του αξία. Η ανάγκη δημιουργίας ενός συνδικαλιστικού οργάνου που θα προασπίζεται τους ηθοποιούς–εργαζόμενους σε θιάσους και που θα διεκδικεί και θα διαφυλάττει τα δικαιώματα του, ξεκίνησε ουσιαστικά από τη στιγμή που έπαψαν να δραστηριοποιούνται οι δύο μεγάλοι ελληνικοί θίασοι στις αρχές του 20ουαι, δηλαδή ο Θίασος της Βασιλικού Θεάτρου με επικεφαλής της Μαρίκα Κοτοπούλη και ο Θίασος της Νέας Σκηνής με επικεφαλής την Κυβέλη. Οι θίασοι αυτοί έδωσαν το έναυσμα για τη δημιουργία άλλων θιάσων, από ηθοποιούς που μαθήτευσαν στις μεγάλες αυτές πρωταγωνίστριες. Αυτό σε συνδυασμό με την έξαρση της συσπείρωσης του ελληνικού πληθυσμού στη πρωτεύουσα, αλλά και με την εμφάνιση καινούργιων θεατρικών ειδών, όπως το θέατρο Βαριετέ κα το μουσικό θέατρο, οδήγησαν στη δημιουργία θεατρικών επιχειρήσεων. Σε αυτές απασχολούνταν ηθοποιοί, που εξαιτίας της αλλαγής των εργασιακών σχέσεων, που επέβαλε η ανταγωνιστική πλέον αγορά, παρουσίασε την επιτακτική ανάγκη για την ίδρυση στο χώρο του θεάτρου το 1917 του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ).
Το Σ.Ε.Η. αποτελεί τον μοναδικό συνδικαλιστικό φορέα και πόλο συσπείρωσης των Ελλήνων Ηθοποιών του Θεάτρου, του Κινηματογράφου και της Τηλεόρασης. Το Σωματείο έχει καταφέρει άλλοτε με σκληρούς αγώνες και άλλοτε με προτάσεις και παρεμβάσεις του προς την Πολιτεία, να βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες εργασίας, τους όρους αμοιβής, αλλά και την εικόνα των μελών του ως πνευματικών ανθρώπων και δημιουργών. Ο ρόλος του Σ.Ε.Η., αποδείχτηκε κρίσιμος και δύσκολος σε πολλές στιγμές της ελληνικής ιστορίας, μια και η θέση του ηθοποιού στη καλλιτεχνική «αγορά» επαναπροσδιορίζονταν συνεχώς. Ακόμη από την εποχή του Μεσοπολέμου λόγω της ανάγκης προστασίας του επαγγέλματος του ηθοποιού, για ασκήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό, απαιτούνταν Κρατική Άδεια και ελέγχονταν από θεσμοθετημένες Επιτροπές Δεοντολογίας και Δικαστικού Συμβουλίου που επέβαλλαν ποινές και αφαιρούσαν τις άδειες. Όταν όμως ιδρύθηκαν οι πρώτες ιδιωτικές δραματικές σχολές, του Θεάτρου Τέχνης, του Πέλου Κατσέλη, του Κώστα Μιχαηλίδη και άλλων, παρουσιάστηκε στη δεκαετία του ’80, μία μεταβατική περίοδος για το επάγγελμα του ηθοποιού, αφού ο θεσμός της Κρατικής Άδειας καταργήθηκε και έκτοτε οποιοσδήποτε μπορεί να ασκήσει ελεύθερα την υποκριτική, ακόμη και απόφοιτοι Εργαστηρίων Ελευθέρων Σπουδών ή όσοι έχουν συμμετάσχει σε κάποια παρεμφερή σεμινάρια επιμόρφωσης. Η μόνη ασφαλιστική δικλείδα υπήρξε ο έλεγχος λειτουργίας όλων αυτών των σχολών μέσα από επιτροπές που επικυρώνουν τις εισαγωγικές και πτυχιακές εξετάσεις.
Επίσης, ο συνδικαλιστικός ρόλος του Σωματείου, συνδέεται άμεσα με τις πολιτικές και κοινωνικές ζυμώσεις που συντελέστηκαν στον ελληνικό χώρο σε κρίσιμες περιόδους του. Για παράδειγμα σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή του τόπου διαδραμάτισε το Σωματείο στην Εθνική Αντίσταση κατά της φασιστικής κατοχής αλλά και κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας στην Ελλάδα. Οι ηθοποιοί συμμετείχαν στους αγώνες του ελληνικού λαού για ελευθερία, ανεξαρτησία, και δημοκρατία, και πολλοί σπουδαίοι ηθοποιοί δέχτηκαν και αυτοί τις συνέπειες των απολυταρχικών καθεστώτων, μέσα από εκτελέσεις, φυλακίσεις, διώξεις. Ειδικά στη Δικτατορία των συνταγματαρχών, το Σ.Ε.Η. διαλύθηκε από τη χούντα και κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, οι ηθοποιοί του διαλυμένου Σ.Ε.Η. κατάφεραν να συντονιστούν και να οργανώσουν απεργία, κλείνοντας όλα τα θέατρα και καλώντας τους θεατές να συγκεντρωθούν στο Πολυτεχνείο. Μετά την πτώση της δικτατορίας, το Σ.Ε.Η. επανασυστάθηκε και έδωσε μια σειρά σκληρές μάχες, πετυχαίνοντας να κερδίσει τον χαμένο χρόνο και να διασφαλίσει τα βασικά δικαιώματα των μελών του στις νέες συνθήκες.
Μερικές από τις σημαντικότερες κατακτήσεις του Σ.Ε.Η. τα τελευταία χρόνια ήταν: Η καθιέρωση της αργίας της Δευτέρας, η μείωση των παραστάσεων, σταδιακά, από 14 σε 8 την εβδομάδα, η υπογραφή Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας στα Κρατικά και Ιδιωτικά θέατρα, στα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. και τον Οπτικοακουστικό χώρο, η καθιέρωση ωραρίου εργασίας, η ίδρυση (επί Υπουργίας Μελίνας Μερκούρη, η οποία ήταν ενεργό μέλος του Σ.Ε.Η.) των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων και η λειτουργία του Οργανισμού Εταιρικών Θιάσων του Σ.Ε.Η.
Σήμερα το Σ.Ε.Η., αριθμεί άνω των 3.000 μελών, συνεχίζει να αγωνίζεται για την ανάπτυξη της θεατρικής Τέχνης και την τόνωση της πνευματικής ζωής, μέσω της βελτίωσης της θέσης των ηθοποιών. Ειδικότερα προωθεί αιτήματα του Κλάδου των Ηθοποιών, όπως η ανωτατοποίηση της θεατρικής παιδείας, σε πανεπιστημιακό επίπεδο και επαναφορά της άδειας άσκησης επαγγέλματος του ηθοποιού, μείωση της ανεργίας, με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στα κρατικά και τα Δημοτικά Θέατρα, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (με την εισαγωγή θεατρικών μαθημάτων στα σχολεία), η τήρηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας από τους εργοδότες, η περιφρούρηση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των ηθοποιών.
Το διοικητικό συμβουλιο του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών προσπαθεί να αποτελεί μοχλό συσπείρωσης των καλλιτεχνών για την αντιμετώπιση και λύση των προβλημάτων τους σε όλα τα επίπεδα και για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους. Τέλος το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών είναι μέλος του Εργατικού Κέντρου Αθήνας (Ε.Κ.Α.), της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος (Π.Ο.Θ.Α.) και της Federation International des Acteurs (F.I.A.)